Dereń jadalny, dereń właściwy (Cornus mas) występuje w południowo-wschodniej i środkowej Europie, w Azji Mniejszej i na Kaukazie. Gdy Podole było w Polsce, był nawet gatunkiem krajowym.
OPIS:
Krzew lub małe drzewko, najstarsze (ok 200 lat) osiągają 10-12 metrów wysokości.
Dereń jadalny przez wieki był cenionym krzewem owocowym. Ciemnoczerwone owoce kształtu śliwki mają 2-2,5 cm. długości, są doskonałym surowcem na kompoty, dżemy, wina i nalewki (dereniówka). Dojrzałe, prawie czarne i bardzo miękkie są bardzo smaczne na surowo.
Tak o dereniu pisano przed dwustu laty: „Smaży się w cukrze lub miodzie na konfiturę. Tłoczony, daje trunek dereniakiem zwany na Podolu, a do wina wielce podobny, który lat kilka w piwnicy chować się może: owoc ten, odgotowany i nasolony, tak doskonale zastępuje oliwki, żebyśmy się bez nich wyśmienicie obejść mogli. Dodają do tej marynaty cząber i bobkowe liście.”
Oprócz walorów kulinarnych posiada dereń walory zdobnicze. Wczesną wiosną (zwykle w marcu) krzewy są obsypane mnóstwem żółtych kwiatków. Przez cały okres wegetacji zdobią go lśniące liście, w jesieni przebarwiające się zwykle na purpurowo. Latem pięknie wśród zielonych liści prezentują się dojrzewające jaskrawoczerwone owoce.
Drewno derenia właściwego jest bardzo twarde (stąd łacińska nazwa dereni – Cornus czyli róg). Dawno temu robiono z niego pługi, osie, cepy itp.
UPRAWA:
Może rosnąć na praktycznie każdej glebie i każdym stanowisku. Lepiej (jak prawie wszystko) rośnie na glebach żyznych, jeśli ma być drzewkiem owocowym sadzić derenia należy na stanowisku słonecznym.
Gdy podczas kwitnienia nastąpi długotrwałe ochłodzenie, dereń jadalny potrafi zapylić się bez rozwijania pączków, jednak najobficiej owocują zapylane krzyżowo, pyłkiem z innego egzemplarza.
Odporny na mrozy, suszę i zanieczyszczenia.
Doskonale znosi cięcie (nie można ciąć wczesną wiosną, bardzo „płacze”) – piękne, kwitnące i owocujące żywopłoty.
