Orzesznik jadalny, pekan ( Carya illinoensis, C. illinoinensis ) w naturze występuje w Ameryce Północnej – od Illinois na północy po Florydę, Teksas (drzewo herbowe tego stanu) i Meksyk na południu.
OPIS:
Pekany rosną najszybciej z orzeszników (w młodości 40-90 cm rocznie), osiągają największe rozmiary. Nisko rozgałęzione drzewa z prostymi pniami mogą mieć 30, a czasem nawet 50 metrów wysokości. Łatwo odróżnić je od innych orzeszników po liściach – złożone są z największej liczby listków, zwykle 9-17. Jesienią liście orzesznika jadalnego przybierają barwę żółtozieloną i pomarańczową.
Orzeszniki jadalne od wieków uprawiane są jako drzewa owocowe, znane są setki odmian uprawnych. W sprzyjających warunkach mogą zacząć owocować jako 5-letnie drzewka, owocują nawet przez 300 lat. Z drzewa w pełni owocowania (40-100 lat) uzyskuje się 100-250 kilogramów pekanów, drzewa rekordziści rodzą blisko pół tony! Bardzo smaczny miąższ okryty cienką skorupą (jedna z amerykańskich nazw to Papershell Pecan) zawiera 70% tłuszczu, mnóstwo nienasyconych kwasów tłuszczowych i przeciwutleniaczy – po prostu samo zdrowie!
Bardzo cenione ze względu na urodę i twardość jest drewno orzeszników jadalnych – wyrabia się z niego meble, trzonki i sprzęt sportowy, używane jest do wędzenia (aromatyczny dym).
UPRAWA:
Powszechny jest fałszywy pogląd, że pekany są zbyt wrażliwe aby rosnąć w Polsce. Bierze się to stąd, że zdecydowana większość roślin pochodzi z przywiezionych zza Oceanu lub kupionych w europejskich supermarketach „spożywczych” nasion. Niemal każdy kto sieje pekany chce mieć z nich jak największe, najładniejsze owoce (prawie kuliste mogą mieć nawet blisko 6 cm długości) – takie rosną oczywiście w najcieplejszych rejonach USA. Odmiany uprawiane w Georgii (blisko połowa produkcji USA) znakomicie przystosowane są do 290-dniowego okresu bez mrozu i minimalnych temperatur około -10 C, u nas oczywiście nie mają szans.
Zupełnie inną opinię o odporności pekanów mają Amerykanie: we wszystkich źródłach podają, że pekany (Carya illinoensis) mogą rosnąć w 5. strefie klimatycznej USDA, gdzie zwykle zimą temperatury spadają do -29 stopni Celsjusza (-20 F). Tak odporne są pekany rosnące na północy Stanów Zjednoczonych i w Quebec w Kanadzie (uprawianych jest tam wiele odmian owocowych np.’Devore’, 'Gibson’, Mullahy’, 'Carlson 3′), wyłącznie pochodzące z tych rejonów należy sadzić w Polsce. Pochodzące z południa zupełnie się nie nadają – Texas, Georgia i Meksyk leżą na tej samej szerokości geograficznej co Algieria, Egipt czy Arabia Saudyjska.
W ojczyźnie młode zimę spędzają okryte metrową warstwą śniegu, w Polsce na śnieg liczyć nie można i dlatego warto je w pierwszych latach trochę zabezpieczać.
Szybciej rosną na glebach żyznych i wilgotnych, jednak w chłodniejszych rejonach lepiej je sadzić na glebach raczej suchych – jesienią szybciej skończą wegetację i lepiej przygotują się do zimy.
